اسکو و جاذبه های گردشگری آن

کندوان یکی از سه روستای صخره‌ ای جهان است که موجب جذابیت بی‌نظیر آن شده است. معماری طبیعی روستای کندوان و جاری بودن زندگی مردم در قالب بافت قدیمی آن یک استثناء در دنیا به حساب می‌آید. چرا که دیگر در دو منطقه صخره ای کاپادوکیه ترکیه (که زمانی جزو امپراطوری هخامنشی بود) و داکوتای آمریکا  کسی زندگی نمی‌کند.

این روستا دارای جاذبه‌‌های گردشگری فراوانی‌ است که به‌ دلیل شکل خانه‌‌های آن که به‌ مانند کندوی عسل در دل کوه کنده شده‌ اند، معروف است.

روستای صخره‌ ای کندوان از نوادر دوران است. بسیاری بر این باورند که تاریخ شکل‌ گیری این روستا به بیش از شش هزار سال پیش بازمیگردد و همین امر به جهت باستانی بر اهمیت این روستا افزوده است. گذری در اطراف روستا نیز بیانگر همین قدمت است و حتی در برخی قسمت‌‌ها مشخص است که مردم در دوره‌‌های زمانی مختلف محل زندگی خود را تغییر داده‌ اند و به سمت دیگری از کوه حرکت کرده‌ اند. هنگامی که به کندوان قدم می‌ گذاری، مینیاتوری از طبیعت و تاریخ در کنار یکدیگرند. آبگرم‌‌های معدنی که سالیان سال است از دل زمین می‌جوشند و به برکت آب فراوان و بارندگی‌‌های منطقه آذربایجان، دوام و بقا داشته‌ اند.

حداقل می‌ دانیم که این مردمان حداقل از شش هزار سال پیش این‌ گونه زیسته‌ اند. در بستری از آب و رویش، در زمستان‌‌هایی سرد، با بهاری پرشکوفه و در هوایی پر از اکسیژن ناب و در میان صخره‌‌هایی که شاید نمی‌ توان قدمتی برای آن نام نهاد و در طول تاریخ این صخره‌‌های سخت در برابر استواری و صبوری این مردم نرم گشته‌ اند و کوه سینه گشوده و مأمن این مردمان شده است.

در مجاورت روستا، زمین‌های حاصلخیز و باغات روستا قرار دارد. زنبور داری در این منطقه همچون اکثر مناطق آذربایجان رونق دارد و عسل کندوان معروف است.

خانه‌‌هایی با درهایی گشوده به وسعت مهربانی با قدمتی به بعد زمان، نه آهنی و نه آجری. هر چه هست عطیه طبیعت است در میان کوه‌‌های سربه فلک کشیده و استواری صخره‌‌ها بر دامن سهند، رودخانه، کوهستان و رنگین‌ کمان.

وجود گردشگر، اقتصاد زندگی آنها را نیز تحت تاثیر قرار داده است. وقتی گردشگر می‌آید  کندوان جان تازه یافته به جوش و خروش میافتد. این منطقه در طول بهار و تابستان و حتی سرمای پاییز نیز دامان با صفا و باطراوت خود را برای پذیرایی ازگردشگران می‌گسترد. اهالی کندوان صنایع دستی خود را که با ظرافت نقش زده اند میفروشند و محصولات محلی خود را به مشتریان عرضه می‌کنند.

علاوه‌ بر خانه‌‌های‌ جالب‌ توجه‌ آنچه‌ این‌ روستا را معروف‌ و مشهور ساخته‌ است‌ وجود آب‌ معدنی‌ گوارایی‌ است‌ که‌ در کنار رودخانه‌ و ساحل‌ چپ‌ آن‌ از دل‌ یک‌ تپه‌ خارج‌ می‌ شود و برای‌ امراض‌ کلیوی‌ مفید است‌.

در حقیقت آنچه به کندوان هویت باستانی و تاریخی داده است، وجود ۱۱۷ خانواده و منزل مسکونی درون توده‌‌های مخروطی و هرمی شکل صخره‌‌هاست. وجه تسمیه کندوان به خاطر خانه‌های کندوئی شکلی می‌باشد که در دل صخره‌های کرانی کله قندی شکل تعبیه شده است و از خصوصیات این خانه‌هاست که هوای داخل آن در زمستان گرم و مطبوع و در تابستان خنک می‌باشد. درباره اوضاع معماری سنتی کندوان تعدادی از محققان و جغرافی دانان اعتقاد دارند که کندوان در ایران نظیری ندارد و نوع معماری آن از نوع معماری صخره ای است و چنین تعریف می‌کنند که معماری صخره ای، از نظر بازسازی بسیار پراهمیت تر از معماری معمولی است.

با افتتاح هتل بین المللی صخره ای لاله کندوان در اسفند ماه سال ۱۳۸۵ در روستای کندوان، این روستا پذیرایی مناسبی نیز برای گردشگران تدارک دید.

خصوصیات معماری طبیعی – بومی روستای کندوان

معماری بومی روستای کندوان معماری صخره‌ ای می‌باشد، این روستا به سبب ویژگی معماری طبیعی صخره‌ای و بافت مخصوص آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

در نظر اوّلی‌ که‌ به‌ روستا انداخته‌ می‌ شود یک‌ سری‌ مخروطهای‌ نوک‌ تیز دیده‌ می‌ شود که‌ در سطوح‌ غیر منظم‌ آنها سوراخهایی‌ وجود دارد. این‌ مخروطها، در کنار هم‌ بطور متراکم‌ یا جداجدا ناگهان‌ از دامن‌ کوهی‌ بلند سر برآورده‌ و در سراشیبی‌ تند کوه‌ به‌ صورت‌ پله‌ پله‌ بالا رفته‌اند.

مخروطها در مراحل‌ اولیه‌ زمین‌شناسی‌ که‌ هنوز پوسته‌ زمین‌ سخت‌ نشده‌ بود و نیز در اثر جابجایی‌ کوهها و فشارهای‌ حاصله‌ از این‌جابجایی‌‌ها، به‌ دلیل‌ نرم‌ بودن‌ خمیره‌ آنها، به‌ صورت‌ متبلور از محیط‌ همجوار خود جدا شده‌ و فرم‌ گرفته‌ اند و بعدها در اثر سائیدگی‌ به‌ صورت‌ فعلی‌ در آمده‌ اند.

بلندی‌ این‌ تپه‌‌های‌ مخروطی‌ و هرمی‌ شکل‌ بیش‌ از شصت متر می‌باشد. تشکیلات‌ جنس‌ طبقات‌ روی‌ آبرفت‌ قدیمی‌ واقع‌ شده‌ و رودخانه‌ کندوان‌ بیش‌ از ده متر از آن‌ را حفر کرده‌ و پائین‌ برده‌ است‌.

در طی‌ قرنهای‌ گذشته‌ حفره‌‌هایی‌ در داخل‌ این‌ مخروطها بوجود آمده‌ است‌ که‌ یا بر اثر وجود حبابهای‌ هوا در مواد مذاب‌ آتشفشانی‌ بوده‌ و یا بشر با استفاده‌ از ابزارهای‌ خود آنها را پدید آورده‌ است‌. در درون‌ هر مخروط‌ می‌ توان‌ اطاقهایی‌ را دید که‌ به‌ عنوان‌ فضاهای‌ نشیمن‌ و آشپزخانه‌ و حتی‌ انبار و طویله‌ حیوانات‌ مورد استفاده‌ قرار می‌ گیرد. غیر از اطاقهای‌ نشیمن‌ روستائیان‌ دو مسجد با ستون‌ سنگی‌ از جنس‌ طبقات‌ لاهار و بیش‌ از صدها آغل‌ در دل‌ مخروطها کنده‌ شده‌ است‌. در درون‌ هر مخروطی‌ بین‌ دو تا چهار طبقه ‌مسکن‌ ساخته‌ شده‌ است‌ و کوچه‌‌های‌ روستا در حقیقت‌ همان‌ شیارهای‌ ناشی‌ از جریان‌ تخریبی‌ آبهاست‌.

تپه‌‌های مخروطی و هرمی شکل بیش از  چهل متر ارتفاع دارند که درون هر مخروط، بین دو تا چهار طبقه خانه ساخته شده است. در اصطلاح محلی به این خانه‌ها «گیران» یا «کران» گفته می‌ شود. جنس مخروط‌‌ها از نوع اینمبریت و لاهار است که در اثر مخلوط شدن مواد آتشفشانی سهند با گل و لای حاصله از باران سیل‌ آسا بوجود آمده‌ اند.

از دهانه آتشفشان سهند و دیگر کوه‌‌های آتشفشانی طی هزاران سال مواد مذاب بیرون می‌ جهیده است. این گدازه‌‌ها در طی قرون متمادی روی هم انباشته و به تدریج بر روی آنها پوسته‌ ای از سنگ توف با مقاومت‌‌های مختلف ایجاد گردیده است. توده‌‌ها و گدازه‌‌های مذاب آتشفشانی بوسیله باد و باران و برف در طی هزاران سال متعادی شکل گرفته و به فرم کران در آمده است. به تدریج قسمت‌‌های کمتر سخت کران‌‌ها ریخته و قسمت‌‌های سخت‌ تر باقی‌ مانده و وضعیت کنونی را که بیشتر به معجزه طبیعی شباهت دارد ایجاد نموده است. باد و باران مفرط به خصوص در کران‌‌های ناحیه ورودی روستا بیشتر مؤثر بوده و صدمه زیادی به آنها وارد آورده است در صورتی که در شرق و انتهای روستا به خاطر وجود تپه‌‌های مرتفع کران‌‌ها بلندتر و سالم‌ تر باقی مانده است.

روستاییان کندوان در داخل این توده‌‌ها برای خود و خانواده‌ شان، خانه مسکونی، آغل، انبار و کارگاه ساخته‌ اند. این روستا دارای مسجد، حمام، مدرسه و آسیا می‌ باشد.
به دلیل شکل مخروطی خاص، اغلب کران‌‌ها دارای طبقات مختلف، از داخل با یکدیگر ارتباط ندارند. بررسی مربوط به تیپولوژی خانه‌‌های صخره‌ ای کندوان نشان می‌ دهد که کران‌‌ها عموماً دارای دو طبقه بوده و در بعضی موارد سه و حتی چهار طبقه هستند که براساس فرایند پیروی اجباری از طبیعت و فرم ایجاد شده‌ اند.

ارتباط طبقات بالایی کران‌‌ها با خارج از طریق پلکان‌‌های بسیار زیبایی از بدنه خود کران تأمین شده است. طبقه همکف اکثراً اصطبل بوده و طبقات دوم و سوم و چهارم به عنوان سکونت گاه استفاده می‌ شده است. در بعضی موارد از طبقه چهارم به عنوان انبار نیز استفاده شده است. بیشتر آشپزخانه‌‌ها در خانه‌‌های کندوان به علت نبودن دودکش و فضای کافی در محوطه داخلی خانه‌ها و برای پرهیز از دود تنور، بیرون کندوها و در دامنه‌‌های کوه ساخته شده‌ اند.

به دلیل قطر و ضخامت زیاد کران‌‌ها، ایجاد نورگیر در طبقات پایین کار بسیار مشکلی است، بدین مناسبت نورگیرها اغلب در طبقات بالا واقع شده‌ اند. از خصوصیات بارز خانه‌‌های صخره‌ای کندوان این است که هوای داخل آنها در زمستان گرم و تابستان خنک است و این درجه حرارت در هر زمان به عکس درجه حرارتی است که بیرون از خانه‌‌ها و در دهکده در فصل زمستان یا تابستان جریان دارد.

کران‌های مخروطی شکل و دوک مانند دامنه کوه‌های سهند در روستای کندوان هنوز پس از گذشت سالیان دراز شاهد زندگی طبیعی و روزمره آدم‌هاست. این روستای اعجاب انگیز اکنون پذیرای متخصصانی است که قصد دارند با مطالعات خود به مجهولات بی شمار نهفته در این روستا پاسخ گویند.

کران‌های مخروطی شکل و دوک مانند دامنه کوه‌های سهند که یکی از بهترین مناظر طبیعی سرزمین ایران را به تصویر می آورد، روستای کندوان را در دل خود جای داده است.
کندوان با اشکال و بافت‌های معماری باستانی از جمله نمونه‏‌های منحصر به فرد بناهای صخر‏ه‏ ای در جهان است که در نزدیکی شهر تبریز و در دامنه کوه‌های زیبای سهند واقع شده است و هنوز پس از گذشت سالیان دراز زندگی طبیعی در آن جریان دارد.

این روستای اعجاب انگیز اکنون پذیرای متخصصین در ۲۵ رشته تخصصی شده تا با بررسی و مطالعات خود به مجهولات بی شمار نهفته در جای جای این روستا پاسخ گوید.

سوغات کندوان

بعلت موقعیت اقلیمی خاص این روستا، ره آورد آن انواع  گیاهان کوهی بومی، خشکبار، آب معدنی و عسل می‌باشد.

چاپ باتیک به عنوان هنر منحصر به فرد منطقه اسکو شناخته میشود که در قالب شال و روسری و… عرضه میشود.

هنگامی که از عسل سخن می‌ گوییم ناخودآگاه موضوع سوغات در ذهن‌ مان نقش می‌ بندد. یکی از مهم‌ ترین سوغات‌‌های کندوان همین عسل است، حتی در مسیر نیز وقتی به سمت روستای کندوان حرکت می‌ کنید، می‌ توانید کندوهای عسل را مشاهده کنید. گیاهان کوهی منطقه که در بهار و تابستان از کوههای منطقه توسط روستاییان جمع آوری میشود همیشه آماده عرضه در بازار محلی کندوان می‌باشند.

خشکبار نیز سوغات سنتی آذربایجان است و به برکت آب و هوای مناسب در سراسر منطقه آذربایجان مشاهده می‌ شود. اگر فصل تابستان باشد مطمئن باشید با انواع میوه‌‌های تازه مانند زردآلو، آلبالو و… به استقبال شما می‌ آیند و اگر هم فصل پاییز، زمستان یا بهار باشد و درختان بی‌ بار باشند، آنگاه انواع قیسی، آلو، گردو و گاهی اوقات بادام و فندق در سراسر این منطقه یافت می‌شود.

انواع بافته‌‌ها از جمله بافته‌های داری مانند قالی و گلیم و ورنی، نیز که بیشتر دسترنج زنان این سرزمین است در کندوان نیز یافت می‌ شود و در جای جای روستا عرضه می‌ شود.

هر چند که آب کندوان را نمی‌ توان جایی ارمغان برد، اما چشمه‌‌های آب طبیعی کندوان نیز از جمله منابع خاص این منطقه است و برای مداوای بسیاری از بیماری‌‌های کلیوی آب آن مفید است.

چرا باید از این مکان بازدید کرد؟

این روستا از لحاظ معماری کاملا طبیعی است و دست بشر در نقش و نگار آن دخالت چندان ندارد. زیبایی معماری طبیعی  کندوان در دل طبیعت کوهستانی منطقه، آب و هوای پاک و فرح بخش کوهستان زیبا و سر سبز، در کنار رودی  پرآب و خروشان دل هر گردشگری را بسوی خود می‌کشد. زندگی روستایی در این منطقه جریان دارد، از غازها و اردک‌های شناور در آب رودخانه گرفته تا درختانی که بر منطقه سایه افکنده اند.

ویژگی منحصر بفرد کندوان:

روستای کندوان جزو سه روستای  صخره ای جهان است که طبیعت آنها را شکل داده است. اهمیت کندوان بیش از دو روستای دیگر همتای خود در جهان است. زیرا کندوان هنوز مکان زندگی و اسکان مردمی است که هزاره‌های متمادی در آغوش خود جای داده است اما دو همتای دیگرش که در کاپادوکیه ترکیه و دیگری در داکوتای آمریکاست قرنهاست که خالی از سکنه هستند و مکانی برای بازدید گردشگران می‌باشند.

علاوه‌ بر خانه‌‌های‌ جالب‌ توجه‌ آنچه‌ این‌ روستا را معروف‌ و مشهور ساخته‌ است‌ وجود آب‌ معدنی‌ گوارایی‌ است‌ که‌ در کنار رودخانه‌ و ساحل‌ چپ‌ آن‌ از دل‌ یک‌ تپه‌ خارج‌ می‌ شود و برای‌ امراض‌ کلیوی‌ مفید است‌.

چه فعالیت‌هایی میتوان در کندوان انجام داد؟

از آب و هوای دل انگیز آن زیر سایه درختان و کنار رود خروشانش کنار خانواده و دوستان لذت می‌برید. کوهنوردی در کوههای سرسبز آن نیز حال و هوای دیگری دارد. بازدید از خانه‌های کندوان که در قالب فروشگاه پذیرای شما هستند. امکانات رفاهی تفریحی که اهالی روستا برای گردشگران در لب رودخانه  و زیر درختان در مقابل منظره صخره ای روستا فراهم کرده اند پذیرای شما برای صرف غذا، چای و… می‌باشند. اسب سواری نیز دایر می‌باشد. خرید و گردش در بازار کندوان که محل عرضه محصولات و فرآورده‌های منطقه می‌باشد نیز حال و هوای خاطره انگیزی دارد.

امکانات رفاهی تفریحی کندوان:

هتل صخره ای کندوان، امکانات رفاهی و اقامتی خوبی برای گردشگران فراهم کرده است.

البته میتوانید خانه‌های صخره ای اهالی روستا را با شبی ۵۰ الی ۱۵۰ هزار تومان اجاره کنید. اگر هوا مساعد باشد میتوانید در کنار رودخانه نیز چادر بزنید.

آب و هوای کندوان:

این منطقه بدلیل کوهستانی بودن در تابستان خنک و مطبوع بوده ولی پاییز و زمستان آن سرد است.

بهترین زمان بازدید:

از بهار تا اوایل مهر

موقعیت مکانی کندوان:

کندوان یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که دردهستان سهند بخش مرکزی شهرستان اسکو واقع شده‌ است.

مسیر دسترسی از تبریز به روستای کندوان:

جهت عزیمت به روستای کندوان کافی است از شهر تبریز به سمت اسکو حرکت نمایید و پس از ادامه مسیر از شهر اسکو به سمت جنوب و گذشتن از شهر “اسفنجان” و روستای “کهنمو” به این روستا میرسید. فاصله تبریز-اسکو حدود ۳۰ کیلومتر و اسکو-کندوان حدود ۱۸ کیلومتر است.

توجه: به دلیل کوهستانی بودن مسیر کندوان احتمال یخ زدگی مسیر در طول شب در فصول سرد سال هست. لطفا در طول مسیر حتما با سرعت مطمئنه رانندگی کنید.

مسجد جامع میلان اسکو

میلان از روستاهای تاریخی و قدیمی استان آذربایجان شرقی است که در ۲۰ کیلومتری تبریز و در نزدیکی شهر اسکو قرار دارد. میلان سابقا روستای مستقلی از توابع شهرستان اسکو بود، اما اکنون جزو محلات شمالی اسکو محسوب می‌شود.

اسکو از آبادترین شهرهای‌های نزدیک به تبریز است. اسکو از شمال به تبریز، از جنوب به آذرشهر، از غرب به دهستان ممقان و ایلخچی و ساحل شرقی دریاچه ارومیه و از شرق به روستاهای حومه تبریز محدود می‌‌شود.

روستای میلان برخلاف دیگر روستاهای ایران که با مهاجرت ساکنان به شهرها مواجه شده ‌اند، دچار مهاجرت نشده و حتی بر جمعیت آن افزوده شده است.
ساخت و ساز فراوانی در بافت‌‌های این روستا صورت گرفته است و حتی آپارتمان‌‌های چندین طبقه در این روستا به چشم می‌‌خورد. منبع درآمد اصلی روستائیان در گذشته غالباً باغداری بوده است، باغات فراوان با درختان گردو، فندق، بادام، زردآلو و سیب در این منطقه زیبایی طبیعت آنرا دو چندان کرده است.
از اواسط دهه ۷۰ به علت تغییر شرایط آب و هوایی و غالبا سرما زدن درختان، باغداری رو به افول رفته و دیگر منبع درآمد اهالی محسوب نمی‌‌شود. معروف ‌ترین بنای تاریخی این روستا مسجد جامع آن است که در دهه ۷۰ بازسازی شده است.

مسجد اصلی به صورت پلانی منسجم به ابعاد ۱۶در ۱۶ متر در یک مربع کامل گنجانده شده که شامل ۹ گنبد عرقچین می‌باشد.
عمق ایوان‌های  سه طرف مسجد به طور دقیق محاسبه شده است، به طوریکه در مدت نزدیک به ۴ قرن در طاق‌ها و گنبد‌ها هیچ رانش و خللی  مشاهده نشده است. ایوان ضلع غربی  مشرف به میدان و آب نما به طول ۱۶ متر و عرض ۳ متر علاوه بر زیبایی  درتابستان و زمستان  به اعتدال هوای داخلی مسجد کمک می‌کند.

ایوان درحال تخریب بوده  و در سالهای ۱۳۷۶-۱۳۷۷ برای پیشکیری از ریزش و احتمال خطرات جانی جمع آوری و دو باره سازی شد..
کف ایوان هم تراز کف مسجد و درحدود ۱۲۰ سانتیمتر از میدان بالاتر است. از فضای زیر  به عنوان وضوخانه و موتور خانه استفاده میشود.

در اوائل قرن جاری  درشرق مسجد فضایی  به ابعاد ۱۶در۷ متر با دیوارهای خشتی و روکش آجری و سقف چوبی به عنوان  انباری –کفش کن  به مسجد دوره صفویه  اضافه شده است که هماهنگ با معماری مسجد نبوده و جمع آوری گردید. همان  فضا با معماری سنتی، در دو طبقه که  همکف برای کفشکن آبدارخانه-هشتی و طبقه فوقانی برای استفاده بانوان بود طراحی شده است.

به طور کلی سطوح بخش‌های مختلف عبارتند از سطح  مسجد ۲۵۶ متر مربع، ایوان غربی دو طبقه ۹۶ متر،  بخش شرقی در دو طبقه ۲۲۴ متر مربع است که از این مجموع ۲۵۶ متر مربع آن مرمت و ۳۳۰ مترمربع بازسازی شده است. مناره مسجد به علت عدم ایستایی و تعمیرات نامناسب گذشته مجددا طراحی و اجرا شده است. این اثر درتاریخ ۱۶ مهر ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۷۹۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد جامع سبزه میدان اسکو

مسجد جامع سبزه میدان اسکو از قدیمی‌ترین مساجد آذربایجان شرقی است که به روش معماری اسلامی ساخته شده است.

این مسجد دارای ۱۵ گنبد و به صورت تک ایوانه است که زیبایی خاص و با شکوهی به معماری بنا بخشیده است.

سبزه میدان از  مساجد ایوان دار و تک مناره است که با چهار هزار متر مربع مساحت، در ردیف بزرگترین مساجد آذربایجان شرقی قرار دارد.

این مسجد همچنین از ۱۳ رواق و شبستان‌های زنانه و مردانه تشکیل شده که برای مرمت آن بیش از دومیلیارد ریال هزینه شده است.

بازسازی ایوان غربی، سبک سازی و ایزوگام سقف، تعویض درب و پنجره‌ها، تعویض آجرهای گنبد‌های داخلی، کاشی کاری محراب، بندکشی و چکش کاری ستون‌ها و ترمیم رواق‌ها بخشی از فعالیت‌های مرمتی انجام گرفته در مسجد جامع سبزه میدان اسکو به شمار می‌رود.

مسجد سبزه میدان در سال ۷۸ به شماره ۲۵۱۷ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و مرمت و بازسازی آن جزو مصوبات سفر ریاست جمهوری به آذربایجان شرقی بود.

بزرگترین مسجد صخره ای ایران

فضای مسجد عنصرود بزرگتر از مسجد روستای کندوان است و به همین دلیل بزرگترین مسجد صخره‌ ای کشور نامیده می‌شود.

بر اساس گفته‌‌های اهالی روستا این مسجد در اوایل دوره قاجار نیز رونق داشت. وجود نشانه‌‌هایی مثل محراب منسوب به دوره ایلخانی و کنده کاری‌‌ها و معماری خاص به کار رفته در بنا، طولانی بودن قدمت این بنا را حتی تا بیش از هزار و پانصد سال نیز تایید میکند.

این مسجد صخره‌ ای در میان مردم عنصرود از اهمیت ویژه ای برخوردار است، به طوریکه مردم این روستا بسیاری از رسوم و آیین‌های بومی و مذهبی خود را در این مسجد به جا می‌آورند. به عنوان مثال، آن‌ها در اولین روز زمستان در مسجد عنصرود تجمع و شروع به ختم قرآن می‌کنند. به طوری که آخرین سوره‌های کلام الله در لحظات تحویل سال نو در این مسجد قرائت می‌شود.

این مسجد دو ورودی جداگانه برای خانم‌ها و آقایان و مکان‌هایی برای قرار دادن جانماز و مهر و چادر شب بانوان دارد و اگر گذارتان به عنصرود بیفتد، می‌توانید لذت نمازخواندن در دل سنگ‌ها را هم تجربه کنید.

کرانی بودن بنا موجب شده است مسجد با کمترین امکانات گرمایشی و سرمایشی برودت هوا را تغییر داده و در زمستان‌ها گرم و در تابستان‌ها هوایی خنک داشته باشد.

خوشبختانه این بنا در وضعیت پایداری به سر می‌برد و با توجه به صخره ای بودن، نیاز به مرمت ندارد و کمتر در معرض آسیب بوده است. حتی رطوبت، فرسایش و نازک شدن تدریجی دیواره‌ها در دوره‌های اخیر روی بنا تاثیرگذار نبوده، مسجد عنصرود نیاز به مرمت چندانی ندارد.

گفتنی است عنصرود یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان سهند بخش مرکزی شهرستان اسکو واقع شده‌است. این روستا دارای طبیعتی زیبا، مکانهای باستانی و تاریخی همچون قله‌ دقیانوس و مسجد صخره‌ای و حمام صخره‌ ای و سلطان داغی می‌باشد. روستای عنصرود دارای چشمه‌های متعدد آب معدنی و طبیعت ییلاقی بسیار زیبا است و چشمه معروف اغ بولاخ آن، آب بسیار زلال و گوارایی دارد که در سفر به روستا بهتر است از این اماکن دیدن فرمایید.

 

مسیر دسترسی:

آسانترین راه برای رفتن به روستای عنصرود: از جاده آذرشهر – تبریز به شهر اسکو رفته و از جاده داخل شهر اسکو که به سمت کندوان میرود، طی مسیر کرده و بعد از پیمودن چند کیلومتر به دو راهی میرسیم که یکی به کندوان و دیگری به عنصرود میرود. جاده منتهی به عنصرود بسیار زیبا و سرسبز است.

عمارت پیر آباد ایلخچی

یلخچی یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است و در بخش ایلخچی شهرستان اسکو قرار دارد. این شهر همچنین در ۲۵ کیلومتری جنوب غرب کلان‌شهر تبریز قرار گرفته‌است. عمارت پیرآباد  از قدیمی‌ترین و زیباترین خانه‌های خشتی تاریخی شهر ایلخچی می‌باشد.
این عمارت با نمایی زیبا و دست نخورده از جنس خشت و سقف چوبی تشکیل شده و از آثار به جامانده از دوران قاجار به شمار می‌رود.
از زمانهای دور، زندگی در عمارت پیرآباد جریان داشته است. این خانه پس از مدتی به الله قلی خان که یکی از معتمدین شهر به شمار می‌آمد، بخشیده شد.

چهار درخت قدیمی موجود در این خانه حدود ۱۲۵ سال پیش از روسیه به عمارت پیرآباد آورده شده و اتاقی کنار مطبخ بعدها توسط الله قلی خان به مجموعه عمارت افزوده شد. این بنا از دو قسمت حوض خانه و بخش مسکونی تشکیل شده که حوض خانه آن علاوه بر حوض، سه فضای نشیمن در اطراف آن را نیز شامل می‌شود.

بخش مسکونی بنا نیز شامل یک انباری، آشپزخانه و دالان ورودی در طبقه همکف و یک اتاق نشیمن و پیش ورودی در طبقه اول است. حوض سنگی هشت ضلعی این عمارت بسیار زیبا و دارای آب همیشه روانی است که از قنات باغ منشعب می‌گردد.
پس از تملک این خانه توسط شهرداری، اجرای عملیات مرمت به عنوان یکی از زیبا ترین باغ‌های ایرانی  به مجموعه “باغ‌های ایرانی” پیوست و پذیرای مردم و اهالی این منطقه است.

عمارت پیرآباد ایلخچی شهرستان اسکو در سال ۸۵ به شماره ۱۸۹۲۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

روستای مجارشین

وجه تسمیه (علت نام گذاری)

مجارشین، در اصل میرزانشین (میرزه (میرزا ) رشین – میرزه (میرزا ) نشین ) بوده و در زمان سیاست یکسان سازی فرهنگی رضا شاه پهلوی که تغییر نام جاهای ایران بخصوص آذربایجان جزئی از این سیاست بود، نام این روستا نیز مانند دیگر جاهای تغییر یافته ایران، تغییر یافته است.
البته اهالی این روستا و روستاهای اطراف نام این روستا را با گویش قدیمی خود یعنی “میرزه رشین” (یا همان میرزانشین ) بکار می‌ برند.

فعالیت مردم روستا:

بارزترین مشخصه‌های فعالیت‌های اهالی این روستا کشاورزی، دامداری و قالی بافی می‌باشد.پوشش گیاهی مجارشین را بیشتر درختان گردو و صنوبر ( قلمه ) تشکیل داده است.

دامداری در این روستا به دلیل وجود مراتع زیاد و مخصوصا مراتع سرسبز سویوخ بولاغ و آغ دره نسبت به روستاهای اطراف گسترده‌تر می‌باشد که نتیجه آن وفور محصولات لبنی و به تبع آن کمک به اقتصاد خانوار روستایی می‌باشد.

مهمترین منبع درآمد اهالی روستای مجارشین فروش محصولات کشاورزی از جمله گردو، گل محمدی و بیدمشک خام و… می‌باشد. همچنین فروش شیر تولید شده از دام سنگین و سبک یکی دیگر از منابع درآمدی روستا هستند که همگی اینها در فصل بهار و تابستان صورت می‌گیرد. اما در فصل زمستان قالی بافی و فروش آن مهمترین منبع درآمد اهالی این روستا می‌باشد.

مجارشین مانند دیگر روستا‌های اطراف با وجود اینکه یکی از روستاهای شهرستان اسکو می‌باشد اما بیشترین و یا می‌شود گفت تمام دادوستد وخرید و فروش اهالی روستا با شهر آذرشهر می‌باشدو بیشتر برای کارهای اداری به شهرستان اسکو رفت و آمد می‌کنند.

موقعیت روستای مجارشین:

روستای مجارشین محل تلاقی دو جاده آذرشهر به گنبرف و همچنین اسکو به گنبرف می‌باشد که از این لحاظ نیز از موقعیت بسیار ممتازی نسبت به روستاهای اطراف خود دارا می‌باشد. راه ارتباطی این روستا با شهرستانهای اسکو و آذرشهر جاده آسفالته می‌باشد.

موقعیت جغرافیایی و کوههای اطراف مجارشین:

مجارشین در عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۴۴ دقیقه و طول جغرافیایی ۴۶ درجه و ۹ دقیقه واقع شده است و ارتفاع آن از سطح دریا، ۲۰۵۰ متر می‌باشد. مساحت روستای مجارشین ۱۶۰ هزار متر مربع می‌باشد. همچنین فاصله این روستا با شهر اسکو ۳۰ کیلومتر و با شهر آذرشهر ۲۰ کیلومتر می‌باشد.

ارتفاع کوه اوریان : ۲۸۵۰ متر

ارتفاع آناخاتون : ۲۸۲۰ متر

ارتفاع چانگیل : ۲۵۵۰ متر

ارتفاع یکه سورا : ۲۱۷۰ متر

کوه اوریان (اوریان داغی) مرتفع ترین نقطه روستا می‌باشد که ارنفاع قله آن ۲۸۵۰ متر می‌باشد.

یکه سورا کوهی است که روستای مجارشین در دامنه‌های آن ایجاد شده است و از تقدس زیادی بین اهالی روستای مجارشین برخوردار است.

آثار تاریخی روستای مجارشین

گورستان تاریخی مجارشین:

یکی از مناطق تاریخی روستا، گورستان تاریخی مجارشین هست که در آن سنگ قبرها دارای نوشته‌هایی به زبان عربی هستند که نشان دهنده رواج نوشتن زبان عربی در زمانهای دور در این روستا می‌باشد. این گورستان نیز از آثار به جا مانده از دوران‌های تاریخی پس از اسلام می‌باشد

بوشلار:

یکی دیگر از این آثار بوشلار (خانه‌های صخره‌ای تاریخی مجارشین ) می‌باشد. این خانه‌ها، صخره‌ای و در دل کوه کنده شده‌اند و دارای طاقچه‌هایی هستند که نشان از زندگی انسانها در این محل در گذشته‌های دور دارد. این خانه‌ها بشتر به شکل تدافعی و جهت در امان ماندن از مهاجمان کنده شده اند.

مسجد صخره ای مجارشین:

مسجد صخره ای مجارشین مربوط به سده‌های میانی و متاخر دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۵۰۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

جاذبه‌های گردشگری روستای مجارشین:

این روستا علاوه بر آثار تاریخی ذکر شده به علت وجود انبوهی از درختان و چشمه‌های فراوان که بعضی از آنها جزء چشمه‌های آب معدنی می‌باشد و عبور رودخانه گنبر چایی از کنار آن از طبیعت بسیار زیبایی برای گردشگری برخوردار است.

از دیگر جاهای دیدنی این روستا برکه گوگلی در دامنه “کوه چانگیل” می‌باشد.

معروفترین چشمه‌های مجارشین عبارت است از: مهیر چشمه سی، آغ بولاغ چشمه سی، رستم چشمه سی، قویی چشمه

روستای حیله ور

حیله ور، دستکندی شگفت انگیز در ارتفاعات اسکو

برخی از باستان شناسان قدمت این روستا را به دوره‌های پیش از اسلام نسبت می‌ دهند. معمارى روستاى حیله ور نشان مى دهد که زندگى دام و انسان در کنار هم در جریان بوده و کاوش گران براساس شباهت‌هاى موجود بین روستاى حیله ور و روستاى کندوان گمان مى کنند علت متروکه شدن روستاى حیله ور کوچ احتمالى اهالى آن به روستاى کندوان بوده است.

روستای تاریخی حیله ور که شیوه معماری آن نیز منحصر به فرد بوده و خانه‌های آن در دل زمین کرانی بصورت زاغه‌های زیبا و با سبک معماری بسیار عالی کنده شده و حتی قابل قیاس با خانه‌های صخره ای کندوان است و به لحاظ اینکه خانه‌ها در دل زمین حفاری شده، از استتار کافی برخوردار بوده و از فاصله نه چندان دور قابل رویت نیست نام حیله ور به خود گرفته است ولی تمامی این خانه‌های زاغه ای که بیش از دویست واحد تخمین زده می‌شود دراثر حمله مغول‌ها در قرن هفتم هجری از سکنه خالی شده اند.

نکته جالب توجه در این مورد این است که نخستین کسانی که به کندوان قدم گذاشتند، ساکنان روستای حیله ‌ور در نزدیکی غرب کندوان بودند که در قرن هفتم هجری ‌قمری برای در امان ماندن از حمله مغول‌‌ها به دشتی در مقابل کندوان کنونی مهاجرت کردند و پناهگاهی امن برای خود به وجود آوردند.

مردمان این روستا با شکافتن دل کوه خانه‌هایشان را در کنار آغل گوسفندان مى ساختند و به این ترتیب زندگى انسان و دام توام با هم شکل مى گرفت.

هنوز هیچ کاوش باستان شناسى در اطراف این روستا صورت نگرفته و به همین علت در خصوص زندگى مردمان آن حدس و گمان‌هاى زیادى وجود دارد.
تصور کارشناسان این است که اهالی کندوان در مرحله اول در حیله ور زندگی می‌ کردند و به دلایلی که بیشتر مصون بودن از حملات اقوام مهاجم می‌ تواند باشد اینجا را رها می‌ کنند و به کندوان فعلی که تنگه اش قابل دفاع بود عزیمت می‌ کنند؛ در واقع مردم حیله ور در یک دوره آزرده می‌شوند و این آزردگی نه بخاطر طبیعت بلکه آزرده یک قوم مهاجم بودند.

بر این اساس می‌توان گفت، طبیعتا مردم کندوان کندن را در حیله ور آموختند و حیله ور آنگونه که گفته شد در دوران ایلخانی قدر مسلم مسکونی بود و شاید در این دوره به سوی کندوان مهاجرت کردند.

بدلیل نزدیک بودن مسافت دو روستای کندوان و حیله ور (که حتی مسیر میان این دو را می‌توان با پای پیاده طی کرد) تمامی امکانات اقامتی روستای کندوان نظیر هتل‌ها، خانه مسافرها و هتل صخره ای برای گردشگران روستای حیله ور نیز قابل استفاده است.

از این قبیل روستاهایی که با دست کنده شده، و دارای معماری منحصر بفرد و شگفت انگیز می‌باشند، نمونه‌های بسیاری در ایران وجود دارد، از جمله روستای “سور بناب” در شهرستان بناب، روستای ورزقان که در آذربایجان شرقی  توجه هر گردشگری را جلب میکند.

موقعیت مکانی روستای حیله ور:

حیله ور در شمال شهر اسکو و درحدود ۴۴ کیلومتری شهر تبریز و حدود ۲ کیلومتری شمال کندوان واقع شده است.

امکانات رفاهی:

تمامی امکانات اقامتی نظیر هتل‌ها، خانه مسافرها و هتل صخره ای کندوان به دلیل قرابت روستای کندوان و حیله ور که حتی مسیر میان این دو را می‌توان با پای پیاده طی کرد بین این دو روستا مشترک است.

روستای گنبرف

درفاصله ۱۰ کیلومتری جنوب شهرستان اسکو، آنجا که رود و کوه به هم می‌رسند، دست طبیعت یکی از شاهکارهای ممتاز خود را آفریده است و روستای گنبرف دردامن طبیعت آرمیده است. روستای گنبرف که بین اهالی این روستا و روستاهای تابعه آن به “گون بر” شناخته می‌شود، در زبان فارسی مترادف با “آفتاب گیر” است، به عنوان یکی از زیباترین روستاهای آذربایجان شرقی شناخته می‌شود.

رود فصلی “سئل چایی”، واقع شدن در دامنه کوه سهند، طبیعتی بکربرای این منطقه به ارمغان آورده است و بستری مساعد برای رشد و بالندگی این روستا را فراهم کرده است. گلهای محمدی با عصاره‌های بهشتی به عنوان یکی از نمادهای هویتی این روستا شناخته می‌شود و این موهبت الهی را به عنوان منبعی برای در آمد اهالی این روستا قرار داده است.

روستای گنبرف، با چهارهزار نفرجمعیت، از روستاهای پرجمعیت آذربایجان شرقی شناخته می‌شود که بر اساس اعلام نظر برخی از مقامات محلی قرار است زمینه‌های تبدیل این روستا به شهر فراهم شود. این اعلام نظر، براساس مصوبه ای است که طی آن روستاهای بین چهار تا شش هزار نفر جمعیت زمینه تبدیل شدن به شهر را در تقسیمات کشوری خواهند داشت.

پتانسیلهای کشاورزی، جاذبه‌های گردشگری و صنایع دستی روستای گنبرف، به رغم استعداد و زیبایی تاکنون آنگونه که باید و شاید شناخته نشده است و بسیاری از اهالی این روستا و مقامات محلی آن بر این مساله اذعان دارند.

علاوه بر گل سرخ، باغات گردو و فرش دستبافت نیز نیاز اقتصادی این منطقه را تامین میکند.

جاده اسکو به گنبرف، پیچ‌درپیچ و پر از تپه و ماهور است. همان اول راه که از اسکو بیرون می‌آیید درخت‌های گردو روی جاده سر خم کرده‌ و نه فقط سایه بلکه شاخه‌هایشان را تا کناره‌های جاده رسانده‌اند. جاده خیلی باریک است و بعضی جاها وقتی به پیچ‌هایی می‌رسد که از تپه‌ای بالا می‌روند، هیچ نمایی از ادامه مسیر را نمی‌توان دید و تنها چیزی که جلوی رویتان قرار می‌گیرد، آسمان آبی است با ابرهایی که در آن بالاها دنبال هم ردیف شده‌اند.

دو طرف جاده زمین‌های پراکنده کشت دیم گندم وجود دارد و خود جاده مثل پازلی است که تکه‌هایی از آن گمشده‌اند و نمی‌توان حدس زد امتداد آن به کدام طرف می‌رود. از ۵ سال پیش این منطقه ناشناخته از اسکو با برگزاری «جشنواره گل محمدی»، کمی به شهرت رسید و دست کم در یک ماهی که کشاورزان گل‌های سرخ باغ‌های خود را می‌چینند، کسانی از شهرهای اطراف سری به گنبرف می‌زنند.

از روی آخرین تپه‌های جاده می‌شود دره سرسبزی را دید که روستاهای گنبرف، کردآباد و مجارشین در آن قرار دارند. وقتی دوباره سایه درخت‌های گردو روی جاده می‌افتد و باغ‌های روستا شروع می‌شود، می‌توان آرام‌آرام بوته‌های گل سرخ را هم دید. روی دیوارهای کوتاه سنگی باغ‌ها در کناره جاده، بوته‌های گل سرخ پشت سر هم در یک صف ایستاده‌اند.

باغ‌های پلکانی گل محمدی

باغ‌های گل گنبرف هیچ شباهتی به باغ‌های کاشان و قمصر ندارد؛ آنها روی دامنه تپه‌ها قرار دارند و به شکل پله‌ای ساخته شده‌اند. در حاشیه هر باغ و زیر درختان گردو، سیب و گیلاس ردیف‌هایی از بوته‌های گل‌سرخ دیده می‌شود. فقط در بخش‌هایی از هر باغ، بوته‌های گل سرخ کاشته شده و فضای بین هر ردیف گل یا خالی است یا در آنها، درخت‌های دیگری کاشته‌اند.

در روزهای پایانی تیر کشاورزان روستای «گنبرف» از توابع اسکو، گل‌های سرخ را می‌چینند و می‌فرستند به شهرها و استان‌های دیگر تا گل‌های سرخشان به اسم گلاب کاشان و دیگر جاها برسد به دست مردم. بر اساس آزمایشات انجام شده کیفیت گل سرخ اسکو از گل‌سرخ‌های کاشان و کرمان بهتر است، مشکل اصلی در نبود امکانات برای تولید فرآوده‌های این محصول در اسکو است.

پارک مینیاتوری اسکو

دیوارهای پارک مینیاتوری اسکو دیدنی با نقاشی‌های مینیاتوری سه بعدی طراحی شده که در میان آن‌ها ماکت‌های سه بعدی جاذبه‌های تاریخی و باستانی تبریز خودنمایی می‌کنند. تمامی این پرده‌ها وکنده کاری‌ها و  تابلوها با سیمان کار شده و هر کدام از آنها دارای معانی و داستان خاص خود هستند.

طراح کلی پارک مینیاتوری اسکو  آقای زرین کاران است. به گفته وی اتمام این طرح‌ها تقریبا سه سال طول کشیده است.

منبع نوشته: tripyar.com