مراغه و جاذبه های گردشگری آن

مراغه با وسعتی معادل ۲۱۸۵/۶۵ کیلومتر مربع ۴/۸ درصد از کل مساحت استان آذربایجان شرقی را به خود اختصاص داده است و از این لحاظ رتبه سیزدهم را بین شهرستان‌های استان دارا می‌باشد.
این شهرستان از سمت شمال با شهرستان تبریز، از شمال‌شرق با شهرستان بستان‌آباد، از شرق باشهرستان هشترود، از جنوب با استان آذربایجان غربی و شهرستان ملکان، ازجنوب‌شرق با شهرستان چاراویماق، از غرب با شهرستان بناب و از شمال‌غرب با شهرستان اسکو و عجب شیر همجوار می‌باشد.

جغرافیای طبیعی شهرستان مراغه

این شهرستان از دو قسمت مجزا تشکیل شده است. بخش شمالی که شامل دامنه‌های جنوبی ارتفاعات سهند می‌باشد، به صورت کوهستانی و ناهموار بوده و بخش مرکزی و جنوبی شهرستان، بصورت دشت و جلگه می‌باشد.
توده کوهستانی سهند ازمهمترین عوارض توپوگرافیک شهرستان محسوب می‌شود که دامنه‌های جنوبی این کوهستان پیکربندی بخش عمده‌ای از شهرستان را تشکیل می‌دهد.

شیب عمومی زمین در این شهرستان از شمال به جنوب است و سه رودخانه لیلان‌چای، مردق‌چای،صوفی‌چای از رودخانه‌های مهم تأمین‌کننده آب کشاورزی شهرستان می‌باشند.

آب و هوا: شهرستان مراغه از لحاظ وضع آب و هوا معتدل (متمایل به سردی)و نسبتا مرطوب می باشد. هوای قسمتهای جلگه و کنار دریاچه گرمسیر و در قسمت‌های کوهستانی معتدل می‌باشد . هوای بخش  سراجو بطور کلی معتدل و در سایر بخشها  در قسمتی سرد و در قسمتی معتدل می‌باشد.

تقسیمات کشوری

براساس آخرین تقسیمات کشوری دارای دو بخش (مرکزی و سراجو)، ۶ دهستان و ۲ نقطه شهری به نام‌های مراغه و خراجو و ۱۵۸ آبادی دارای سکنه می‌باشد.

جمعیت

براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰، جمعیت شهرستان مراغه در حدود ۲۴۷۶۸۱ نفر (۶.۷ درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان ۱۶۲۲۷۵ نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان ۱۶۳۸۵۹ نفر و جمعیت روستایی آن ۸۳۸۲۲ نفر و تعداد خانوار آن ۷۰۵۴۶ خانوار است.

جغرافیای تاریخی شهرستان مراغه

شهر مراغه با غنای بیش از ۳۰۰ اثر تاریخی وبیش از  ۱۱۰ اثر ثبتی بازمانده از دوره‌های مختلف تاریخی، بستری مساعد برای پرورش ادیبان، دانشمندان وهنرمندان متعددی در طول تاریخ بوده و هست.
براساس منابع تاریخی مراغه شهری مهم در دوران حکومت ماناها بوده و جزء سهایالت مهم آذربایجان قدیم و با نام اوئشدیش شناخته شده است.

منابع تاریخی مراغه را زادگاه زرتشت نامیده و دانشمندان در این باورند که زرتشت در دامانکوه سهند که در اوستا از آن با نام اسنوند یاد شده است متولد گردیده. مراغه در سال ۶۱ هجری قمری به تصرف اعراب درآمد و از پایگاه‌های آنان به شمار می‌آمده است.

اقتصاد

اقتصاد شهرستان مراغه به عنوان یکی از شهرستان‌های مهم استان آذربایجان شرقی مانند بسیاری دیگر از نقاط کشور بر پایه تولیدات کشاورزی و فرآورده‌های دامی استوار می‌باشد.

در چهارچوب فعالیت‌های کشاورزی شهرستان مراغه علاوه بر تامین نیازمندی‌های داخلی خود همه ساله مقدار متنابهی از محصولات کشاورزی و دامی خود را به سایر نقاط استان و نیز سایر شهرستان‌های کشور و خارج از کشور صادر می‌نماید ترکیب مشاغل و توزیع منابع درآمد مردم این شهرستان در مجموع نشانگر این است که شهرستان مراغه در قالب فعالیت‌های اقتصادی به عنوان یک مرکز کشاورزی محسوب می‌گردد.

میزان تولیدات کشاورزی و دامی و نیز تولید میوه به خصوص خشکبار درحدی است که ضمن خودکفایی مصارف داخلی شهرستان به عنوان یکی از شهرهای مهم صادرکننده خشکبار کشور به حساب می‌آید.

کشاورزی

شهرستان مراغه به واسطه موقعیت و واقع شدن در دره حاصل خیزی که به وسیله آب رودخانه صافی و سایر رودخانه ها که از سرچشمه کوه سهند جاری هستند مشروب می‌گردد و به واسطه استعداد فوق العاده خاک و وفور آب تا اندازه ای از قدیم الایام مستعد پرورش و به دست آوردن انواع و اقسام محصولات کشاورزی و دامی می‌باشد به طوری که ابن حوقل بیشتر از هزار سال قبل و حمدالله مستوفی حدود ۶۶۰ سال قبل مراغه را به داشتن باغات میوه و محصولات کشاورزی ستوده اند.

به طور کلی وضع کشاورزی شهرستان مراغه در دو بخش جداگانه مناطق شهری و روستایی قابل طرح است. مناطق شهی در شهر مراغه و بخش‌های تابعه آن کشاورزی به معنی باغداری و تربیت اشجار می‌باشد. اکثر مردم این شهر دارای باغ و در اصطلاح محلی ملخاوا ( ملک آباد) نامیده می‌شوند.

و به تناسب توانایی مادی خود قطعات زمینی را به صورت تاکستان و درختکاری درآورده و در آن به فعالیت می‌پردازند باغان انگور مراغه یکی از منظم ترین تاکستان‌های کشور محسوب می‌گردد و انواع انگور که بیش از ۲۶ نوع می‌باشد تولید نموده و با تبدیل به خشکبار به فروش می‌رسد.

باغداران شهرستان در کنار تاکستان‌های خود انواع درختان بادام، گردو، سیب، آلوچه، زردآلو و صیفی کاری و بیشه زار را آباد کرده و به سرسبزی منطقه می‌افزایند.

منبع نوشته: eachto.org

مراغه و جاذبه های گردشگری آن

آبشار گور داغ یکی از جاذبه‌های گردشگری مراغه

آبشار دوقلوی گور داغ در روستای چکان، از توابع شهرستان مراغه، قرار دارد. این آبشار از ارتفاعات کوه سهند سرچشمه می‌گیرد و به دره‌ای در روستای چکان سرازیر می‌شود. ارتفاع آبشار ۹ متر است و منظره‌ای چشم‌نواز را در محیط اطراف به وجود آورده است. پوشش گیاهی اطراف آبشار در بهار و پاییز مانند تابلویی از رنگ‌های متفاوت زیبا و کم‌نظیر است.

گنبد کبود شهرستان مراغه

گنبد کبود برجی دایره‌ای شکل است و در شهرستان مراغه قرار دارد که طبق گفته کارشناسان متعلق به دوره سلجوقیان است. بنابر برخی از گفته‌ها این برج مقبره مادر هلاکوخان است اما هیچ کتیبه یا سنگ‌نوشته‌ای در ساختمان این گنبد وجود ندارد که نشان‌دهنده سال و دلیل ساخت آن باشد. معماری و تزیین‌های نمای گنبد کبود بسیار زیبا است.

نمای گنبد طراحی و ظرافت خاصی دارد و در بین آجرها کاشی‌های نفیس مورد استفاده قرار گرفته که مانند نگین می‌درخشد. گنبد بنایی ۱۰ ضلعی است که شبیه به دایره است. گنبد کبود در سال ۱۳۴۰در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

پل سرچشمه یکی از آثار تاریخی مراغه

پل سنگی سرچشمه یکی از جاذبه‌های تاریخی دوره صفوی است که در روستای مردق قرار گرفته. این پل بر رود مردق که از کوه سهند سرچشمه می‌گیرد ساخته شده است و سه دهانه گنبدی‌شکل با بنای جناقی دارد که دهانه میانی بزرگ‌تر از بقیه است؛ دو طاقی کوچک هم در بین سه دهانه به چشم می‌خورد که برای زمان طغیان رودخانه ساخته شده‌اند.

معبد مهر

معبد مهر در روستای ورجوی شهرستان مراغه قرار دارد. این معبد در دوران باستان متعلق به مهرپرستان بوده است. این معبد در دل زمین ساخته شده و در زمان خود از بزرگ‌ترین معبد‌های زرتشتیان دوره ساسانی و اشکانی بوده است.

منبع نوشته: otaghak.com

رصدخانه مراغه

۸۰۰ سال پیش، در روزگاری که هنوز خبری از تلسکوپ و دوربین‌های نجومی نبود، خواجه نصیرالدین طوسی رصدخانه‌ای را بنا کرد که سال ها به عنوان پیشرفته ترین رصد خانه جهان شناخته می‌شد. رصدخانه مراغه که در مجموعه تاریخی افلاک نما برای مطالعات فصلی و نجومی دانشمندان ایرانی بنا شد

یادگاری از دوران طلایی علم و فرهنگ ایران در دنیا به حساب می‌آید. رصدخانه مراغه یکی از یادگارهای علمی و فلکی خواجه نصیرالدین طوسی؛ فیلسوف، ریاضیدان و منجم بزرگ دوره ایلخانی و صاحب رساله مشهور اخلاق ناصری و زیج معروف ایلخانی است که به دست او، با همراهی عده ای از فضلا و دانشمندان بنا شده است.

بنای رصدخانهٔ مراغه در سه‌شنبه ۱۶ اردیبهشت ۶۳۸ به سفارش خواجه نصیرالدین طوسی و به فرمان هولاکو -نوهٔ چنگیزخان مغول- آغاز شد. در همین‌ جا بود که زیج ایلخانی به‌ سال ۶۷۰ هجری (۱۲۷۶ میلادی) فراهم شد.

غار هامپوئیل (غار کبوتر)

این غار آهکی بزرگ و مخوف که هنوز بخشهایی از آن کشف شده است از عجایب و شگفتی‌های طبیعت اطراف سهند است که در نزدیکی آن آثار حضور ۲۰۰ هزار ساله بشری (عصر حجر) کشف شده است. چنین نظر می‌دهند که غار کبوتر مراغه از جمله مهمترین و جالب ترین غارهای خاکستری جهان است که نظیرش در چند ایالت آمریکا وجود دارد.

این غار که مورد توجه غارنوردان است دارای چاه هایی تا عمق ۴۸ متر نیز میباشد. تاکنون ۸ تالار در این غار شناسایی شده که برخی دارای تجمع آبی است. این غار محل تجمع جاندارانی از جمله خفاش میباشد. از نزدیکترین جاذبه‌های گردشگری به این غار میتوان از دره و چشمه گشایش نام برد.

گنبد غفاریه مراغه

گنبد غفاریه در شمال غربی شهر مراغه و در کنار رودخانهٔ صوفی چای قرار گرفته‌است. این گنبد بنایی مکعب شکل است که در زمان حکومت ایلخانیان و توسط سلطان ابوسعید بهادر خان ساخته شده‌است.در ضلع جنوبی، شرقی و غربی بنا از نشانی به نام چوگان دار استفاده شده که در بنای دیگری در ایران مشاهده نشده است که این نشان به نوعی هویت بنای غفاریه را مشخص می‌کند.

این بنا در ۷ مرداد ۱۳۱۲ به شماره ۱۳۷ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

گنبد مدور مراغه

برج مدور از بناهای ساخته‌ شده در دورهٔ سلجوقیان در شهر مراغه می‌‌باشد. دومین مزار از مزارهای پنجگانه شهر مراغه است که در بخش جنوب غربی مراغه و در فاصلهٔ ده متری شمال گنبد کبود قرار گرفته‌ است.
این بنا در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ به شماره ۱۳۷ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

موزه ایلخانی مراغه

موزه ایلخانی مراغه اولین موزه تخصصی دوره ایلخانی در کشور است. موزه مراغه (تاسیس ۱۳۶۴) درسال ۱۳۷۵ در جهت هدفمندی آثار خود و بلحاظ اهمیت و نقشی که این شهر بعنوان اولین پایتخت ایلخانان مغول در ایران داشته، بعنوان موزه تخصصی ایلخانی فعالیت خود را آغاز نمود. این موزه در کنار آرامگاه اوحدی مراغه ای دایر شده است.

گنبد سرخ مراغه

شهرستان مراغه با داشتن پنج برج و بنای تاریخی در گذشته به شهر برجها معروف بوده است. گنبد سرخ از ارزشمندترین بناهای دوره سلجوقی (سال ۵۴۲ هجری قمری) و از نامدارترین بناهای منطقه محسوب می‌شود که مبین شیوه معماری آن دوره است.
تلفیق آجر با کاشی لعابدار برای اولین بار در معماری این بنا دلیلی است که می‌توان آن را به عنوان معماری رازی و آغازگر شیوه آذری در معماری اسلامی ایران دانست.

این بنا دارای گنبدی دو پوش بوده که پوشش هرمی شکل بیرونی آن فرو ریخته و تنها گنبد داخلی آن باقی مانده است. هیچ کتیبه و نوشته ای مبنی بر مقبره بودن بنا در دست نیست. بنابراین می‌توان آن را به عنوان یک برج یادمان تلقی کرد.

گنبد سرخ در تاریخ ۱۵ دی ماه ۱۳۱۰ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و دارای شماره ثبت در آثار ملی ۱۳۴ است.

کلیسای هوانس مراغه

کلیسای هوانس مقدس یکی از کلیساهای استان آذربایجان شرقی است که در شهر مراغه قرار دارد.
کلیسای هوانس مقدس یکی از کلیساهای ارامنه کاتولیک است و نام آن برگرفته از اسم یکی از حواریون عیسی به‌ نام یوحنا که ارامنه به آن «هوانس» می‌گویند، گرفته شده‌است. این کلیسا در داخل شهر مراغه واقع شده و تنها کلیسای موجود در این شهر است.

قلعه و غار قیزلار قالاسی

قیزلار قلعه‌سى (قلعهٔ‌ دختران) یکى از مهم‌ترین آثار تاریخى و طبیعى شهرستان مراغه است. با توجه به آثار مکشوفه از قلعه قدمت آن به حدود ۲۳۰۰ تا ۲۷۰۰ سال پیش بر می‌گردد.

سایت فسیلی مراغه

سایت فسیلی مراغه یکی از غنی‌ ترین مناطق سنگواره ای جهان بوده و در آخرین مطالعات صورت گرفته فسیل ‌های اجداد ماموت، زرافه و آهو در این منطقه کشف شده‌ است.
لایه‌‌های فسیلی موجود در مراغه مربوط به اواخر دوران نوزیستی زمین‌ شناسی یعنی هفت تا دوازده میلیون سال قبل هستند که با انجام کاوش‌‌های علمی میتوان اطلاعات بسیار دقیقی را از زندگی جانوران غول‌ پیکر در این منطقه به دست آورد.

منطقه فسیلی مراغه به دلیل دارا بودن فسیل ماستادون و ماموتها (سنگواره‌‌های پیش از تاریخ) دارای شهرت جهانی بوده و هم اکنون مورد حفاظت ویژه سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد. منطقه فسیلی مراغه به عنوان نخستین اثر ملی، طبیعی و فسیلی ایران از بالاترین رده‌‌های حفاظتی سازمان محیط زیست برخوردار است.

سایت فسیلی مراغه در نوع خود به عنوان یکی از نادرترین سایت‌های دنیا از نظر فسیل پستانداران است که از سالها پیش مورد توجه مجامع علمی جهان قرار دارد.
فون مراغه به عنوان حلقه مفقوده فون فسیلی پستانداران جنوب آسیا، اطلاعات ارزشمندی از حیات و شرایط اقلیمی و روند تغییرات آن در اختیارمی نهد، و به عنوان یک ژئوسایت، پتانسیل ژئوتوریسمی آن که می­تواند موجب جذب گردشگران داخلی و خارجی با اهداف متنوع شود، مورد بی­ توجهی واقع گشته­ است.

مسجد چوبی ملا رستم مراغه

مسجد ملا رستم واقع در شهرستان مراغه جزو اولین مساجد دوره ی صفوی است که الگوی مساجد و بناهای ستونداری چون عالی قاپو و چهلستون قرار گرفته است.

درمسجد ملا رستم کتیبه تاریخی به چشم نمی خورد لیکن با توجه به شیوه بکار رفته می‌توان ساختمان آنرا به دوره صفویه نسبت داد که در دوره قاجاریه دوباره بازسازی شده است در مورد تاریخ بنای مسجد ملا رستم تاکنون در هیچ نوشته یا کتیبه ای به آن اشاره ای نشده است.
این مسجد اثری شکوهمند از معماری چوبی ایران در قرن ده هجری است.

مقبره اوحدی مراغه‌ای

یکی از آثار معروف مراغه؛ مقبره اوحدی مراغه‌ای است که محل دفن رکن الدین ابوالحسن مراغی مشهور به اوحدی مراغه ای، عارف و شاعر پارسی گوی نامدار دوره ایلخانی، صاحب مثنوی معروف جام جم است.

برخی تذکره‌ نویسان وی را از جمله‌ اصحاب شیخ‌ اوحدالدّین‌ کرمانی ذکر کرده‌اند، امّا اتّخاذ تخلّص اوحدی را تنها باید ارادت معنوی شاعر به شیخ‌ اوحدّالدین‌ کرمانی دانست وگرنه اوحدی تقریباً ۳۵ سال پس از فوت اوحدّالدین پا به عرصه‌ هستی نهاده است.
موزه ایلخانی نیز در کنار این مقبره دایر است.

مقبره آقالار مراغه

مقبره آقالار بنایی باقیمانده از دوره زندیه است که آرامگاه میر عبدالفتاح موسوی مراغی شاعر و عارف نامی دوره زندیه است و به دستور ظل السلطان، به خاطر ارادتی که به مراد خود میر فتاح موسوی داشته در مراغه بنا گردیده ‌است. این مقبره به لحاظ اهمیت معماری مربوط به دوره زندیه بسیار ارزشمند است. در مقبره میر ۶۳ قبر دیگر نیز متعلق به دوران مختلف وجود دارد.
هم اکنون موزه سنگ نگاره‌های مراغه نیز در همین مکان دایر است.

معبد مهر ورجوی

معبد مهر مراغه که باید آن را در ردیف یکی از نخستین سکونتگاه‌ها و معابد بشر پیش از تاریخ محسوب کرد که از تاریخ ناگفته مراغه حکایت دارد.این بنا از نظر دقت در حجاری از معابد نمونه کشور است که در دوره‌های اسلامی نیز تقدس خود را حفظ کرده است. این مجموعه باستانی شامل قبرستان، معبد و یک محوطه تاریخی می‌باشد.
این مجموعه در سال ۱۳۵۶در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

یخچال مرادیان مراغه

یخچال مرادیان مربوط به دوره قاجار است. این بنا به نام سازنده آن، مرادیان نامگذاری شده است. با توجه به محدودیت یخ در گذشته و عدم امکان ساخت آن، یخ در فصول سرد سال در این مکان ساخته و انبار می‌شد تا در تابستان مورد استفاده قرار گیرد.
این اثر در تاریخ ۲ مرداد ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۳۰۴۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

شور سو مراغه

مراغه در مشرق دریاچه ارومیه، بر دامنه جنوبی کوه سهند قرار گرفته و دارای چشمه‌‌های متعدد معدنی است که جنبه‌‌های درمانی دارند. از چشمه‌‌های معدنی معروف اطراف شهر مراغه می‌‌توان به شورسو، گشایش، ایستی ‌بلاغ، قره ‌پالچیق و ساری‌ سو اشاره کرد.

آب چشمه شور سو در ۸ کیلومتری جنوب مراغه همراه با گاز از زمین خارج می‌‌شود و درردیف آب ‌های معدنی بیکربناته کلسیک و منیزیم گازدار و آهن دار است. آب چشمه مزه ‌ای گزنده دارد و برای‌ استحمام مورد استفاده قرار می‌‌گیرد.

سد علویان مراغه

سد علویان در سه کیلومتری شمال مراغه، در نزدیکی روستای علویان بر روی رودخانه صوفی چای احداث شده و در سال ۷۴ به بهره برداری رسیده است. سواحل آن از مناطق نمونه گردشگری و از جاذبه‌های توریستی منطقه جنوب آذربایجان شرقی است.

منطقه گردشگری سدعلویان مراغه، با چشم اندازی بی بدیل، زیبا و فرح بخش، فضایی بسیار دلنشین و رویایی برای گردشگران فراهم کرده که با هوایی لطیف خستگی را از تن مسافر می‌زداید.

شهرستان مراغه با حدود ۵۱۵ اثر تاریخی و تپه‌های شناسایی شده جزو ۱۰ شهر دارای بافت غنی تاریخی و فرهنگی در کشور است که حدود ۳۰۰ اثر تاریخی آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

چشمه گشایش مراغه

مراغه در شرق دریاچه ارومیه، بر دامنه جنوبی کوه سهند قرار گرفته و دارای چشمه ‌های متعدد معدنی است که خاصیت درمانی دارند. از چشمه ‌های معدنی معروف اطراف شهر مراغه می‌‌توان به شورسو، گشایش، ایستی ‌بلاغ، قره‌ پالچیق و ساری ‌سو اشاره کرد.

آب این چشمه ها از لابه لای صخره‌های سنگی این دره و از کف رودخانه با فشار خارج شده و به رودخانه مردق چای می‌ریزد که از دیرباز ساکنان منطقه از این آب ها برای درمان بعضی بیماری ها بویژه پوستی استفاده می‌کنند.

دره گشایش نیز در مسیر غار معروف هامپوئیل، در ۲۰ کیلومتری شهر مراغه واقع شده است. این منطقه گردشگری با داشتن جاذبه‌های طبیعی مثل طبیعت سرسبز، صخره‌های اعجاب آور، چشمه‌های آب درمانی و معدنی و غار بزرگ و اسرارآمیز هامپوئیل، از مناطق مهم گردشگری جنوب آذربایجان شرقی در این شهرستان است.

بازدید کنندگان از غار کبوتر نیز در این دره بهره می‌‌برند. چشمه‌‌های آب معدنی گشایش در این منطقه واقع‌ شده اند.

گویجه قلعه صخره‌ای مراغه

گویجه قلعه مراغه شاهکاری از حجاری سه هزار ساله هنرمندان ایران زمین در این شهرستان است که همواره گردشگران و علاقه مندان زیادی را به سوی خود جذب می‌کند.

قلعه گویجه در ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی مراغه و در کنار رودخانه قوری چای قرار دارد. نام قلعه گویجه برگرفته از سنگ‌های سبزرنگی است که در منطقه وجود دارد.

این قلعه از لحاظ ابعاد کوچک است و به دست انسان ساخته نشده است و حاصل توده‌ای طبیعی می‌باشد و انسان‌ها با استفاده از لاشه سنگ‌ها سوراخ‌ها و راه‌های آن را به بیرون بسته‌اند.

در این قلعه یک در بزرگ ایجاد کرده‌اند که این ورودی بزرگ تونل مانند احتمالا به انواع آغول استفاده می‌شده و در بالای قلعه آب انباری وجود دارد که چشمه‌ای در آن هست که با برداشت آب از آن آب رفته جای گزین می‌شود.

در اطراف قلعه بقایای دیواردورتا دور باقی مانده است و تاریخ بنا نیز از هزاره قبل از میلاد تا اوایل دوران اسلامی تخمین زده شده است.

این قلعه در سال ۱۳۸۲ به شماره ۱۰۴۷۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

منبع نوشته‌ها: fa.tripyar.com