آذرشهر (توفارقان یا دِهْخوارْقانْ) یکی از شهرهای غربی استان آذربایجان شرقی است.
نام قدیم آذرشهر اول دهخوارقان بوده سپس «توفارقان» بوده که در دورهٔ پهلوی به آذرشهر تغییر پیدا کرده‌است.
سابقه تاریخی
شهرستان آذرشهر یکی از قدیمی ترین و معروفترین بخش‌های شهرستان تبریز بوده که قبلاً به نام دهخوارقان معروف و نامیده می شد بطوری که در سال ۱۳۰۶ شهرداری شهر آذرشهر مرکز شهرستان تشکیل و شروع به کار نموده است. آذرشهر در سال ۱۳۷۶ رسماً به شهرستان تبدیل شد.
موقعیت جغرافیایی
شهرستان آذرشهر با وسعت ۸۴۰ کیلومتر مربع (۱.۸ درصد مساحت استان) در ۳۰ کیلومتری تبریز واقع شده است و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۳۴۰ متر می‌باشد. این شهرستان از سمت شمال و شرق با شهرستان اسکو، از سمت غرب با دریاچه ارومیه و از سمت جنوب با شهرستان عجب‌شیر هم‌مرز است.
اقلیم و آب و هوا
شهرستان آذرشهر در دامنه شمال غربی کوههای بلندی از سلسله کوههای سهند غربی و جلگه و سواحل دریاچه ارومیه قرار گرفته است، قسمت شرق و جنوب شرقی آن کوهستانی و در مغرب آن ساحل پست دریاچه ارومیه قرار گرفته است، بلندترین کوه آن قاف داغی و در اصطلاح محلی به نام قبله داغی مشهور بوده و دشت حاصلخیز آذرشهر و روستاهای اطراف آن در آبرفت رودخانه و مخروط افکنه کوه‌ها قرار گرفته‌اند و کوه قبله داغی و کوه جهنم در ینگجه و چپقلو و قالاداغی در جزیره اسلامی و کوههای قدمگاه و پیرچوپان از کوههای معروف شهرستان می باشد.
این شهرستان از نظر چگونگی آب و هوا یک تفاوت کلی با سایر بخش‌های مناطق کوهستانی آذربایجان داشته و از یک تمایز مخصوصی برخوردار است، موقعیت قرار گرفتن آن از نظر جغرافیایی در آب و هوای آن اثر بخصوصی دارد دوری و نزدیکی به دریاچه ارومیه، واقع شدن در دامنه کوهستان‌ها، ارتفاع و موقعیت موجود در تعیین آب و هوا موثر می باشد.
نقاط تاریخی و دیدنی
- چشمه چهارسو (واقع در محله ستوباد)
- گورستان پیرحیران
- مسجد چهارسو ستوباد
- مسجد رومیان
- مسجد محراب (واقع در محله محراب)
- آثار بادامیار (واقع در روستای بادامیار یا قدمگاه در ۱۲ کیلومتری جنوب شرقی آذرشهر)
- آثار تورامین (واقع در روستای متروک تورامین در چهل کیلومتری تبریز)
- اولیای قاضی جهان (واقع در روستای قاضی جهان از توابع گوگان در چهار کیلومتری شمال غربی آذرشهر)
- قبر پیر جابر ممقان
- تپه باستانی شیرامین (واقع در روستای شیرامین در هفده کیلومتری جنوب غربی آذرشهر)
- تپه پیر قطران یا آتشکده
- تپه مصلی( واقع در ساحل شمالی رودخانه دهخوارقان)
- قبرهای تاریخی و بزرگ روستای ینگجه از توابع آذرشهر
منبع نوشته: eachto.org
آذرشهر و جاذبه های گردشگری آن
مکان‌های دیدنی آذرشهر بیشتر دارای جنبه تاریخی هستند این منطقه کوهستانی دارای چشمه‌های آب گرم بسیار با خاصیت درمانی است.
مسجد رومیان آذرشهر
مسجد رومیان یکی از مکان‌های دیدنی این شهر است. این مسجد بنایی ساده است که دو ستون مارپیچ دارد که نمایی زیبا به ساختمان ساده مسجد بخشیده‌اند. این ستون‌ها از دوران صفویه به یادگار مانده‌اند. سقف مسجد چوبی است و متأسفانه کتیبه یا سرنوشته‌ای ندارد که تاریخ ساخت آن را مشخص کند.
مسجد سنگی
مسجد سنگی اثری تاریخی در آذرشهر است. این مسجد در کوهی صخره‌ای است و نکته قابل توجه درباره این بنا این است که بدون ابزار و یا مصالح خاصی ساخته شده است. حتی در و پنجره مسجد از جنس سنگ‌اند و از تراشیدن صخره ساخته شده‌اند.
روستای جراغیل
روستای جراغیل از توابع آذرشهر است. ارتفاع این روستا ۱۹۰۰متر از سطح دریا است. این روستا در میان کوههای بوستان و سویوخ بلاغ و دره یوشانه قرار گرفته، بهار و تابستانی خنک و پاییز و زمستانی سرد و برفی دارد. خانه‌های روستا سنگی‌اند و در دل کوه ساخته شده‌اند.
روستای جراغیل بسیار قدیمی است و گفته می‌شود چندین قرن از ساخت آن می‌گذرد.
دریاچه برکه گوگلی
برکه گوگلی، برکه‌ای بسیار زیبا در جنوب روستای مجارشین و در دهستان گنبرف واقع است. این دریاچه دیدنی در دامنه کوه چانگیل قرار گرفته است.
منابع تأمین‌کننده آب این برکه از آب‌‌های جاری ناشی از ذوب برف، بارش‌های جوی و چشمه‌های آغ دره تامین میگردد. گوگلی ترکیبی از واژگان ایگُو به معنی آبی رنگ و گُل به معنی برکه است. آب دریاچه گوگلی در موارد کشاورزی و دامداری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قیرمیزی گؤل
قیرمیزی گؤل از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان ینگجه بخش حومه در شهرستان آذرشهر واقع شده است و از بخش مرکزی شهرستان آذرشهر نزدیک دو کیلومتر فاصله دارد.
از تبریز تا آذرشهر نیز یک و نیم ساعت رانندگی نیاز است. منطقه ای سرسبز و دیدنی است که درختان سربه فلک کشیده و چشمه‌های حیات بخش آن با صدای دل نشین، ندای شکوه بیکران خدا را می‌رساند. گل‌های سرخ این منطقه از آذربایجان که در فصل بهار فضا را عطر آگین میکند، از شهرت خاصی برخوردار است.
حمام قیرمیزی گؤل جزو آثار باستانی دوره قاجار است که به ثبت آثار ملی ایران نیز رسیده است.
تپه پیر قطران
سه تپه ساحل جنوبی رودخانه آذرشهر پشت سر هم قرار گرفته‌اند که به تپه‌های آتشکده یا تپه پیر قطران است. سطح بالای تپه از سنگ‌های آتش نشانی قیرگون درشت که در طول سده‌ها در مسیر رودخانه‌ها سائیده شده اند پوشیده شده است در چند جای تپه حفاری به عمل آمده و قطعات بزرگ خمره‌های سفالی بدست آمده است، ظاهراً این تپه روزگاری معبد یا گورستانی بوده است و سنگها را مردم آن زمان در آنجا گرد آورده اند.
منبع نوشته: ساعد نیوز
