عجب شیر و جاذبه های گردشگری آن

عجب شیر یکی از شهرهای جنوبی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان عجب شیر است. ساکنان شهر عجب شیر به زبان ترکی آذری سخن گفته و اکثریت پیرو دین اسلام و مذهب شیعهٔ دوازده‌امامی هستند. مسلمانان علوی و ترک‌های بهایی نیز در این شهرستان در اقلیت هستند.

سابقه تاریخی

طبق روایات تاریخی، شهر عجب‌شیر و حومه نزدیک آن کلاً‌ بقایای شهر گمشده )شیز(، بزرگترین شهر آذربایجان در عهد اشکانیان و سامانیان است. در تایید احتمالی این روایات، وجود چند پدیده باستانی و آثار حیات انسانی در فواصل مختلف بدان قوت بیشتری می‌بخشد. در مراجعه به سوابق تاریخی شهر به نظر می‌رسد که مقر اولیه و هسته مرکزی آن، یکی از محلات قدیمی موسوم به دیزج بوده که امروزه با همین نام سابق (دیزه) در قسمت غربی شهر قرار دارد.

موقعیت جغرافیایی

شهرستان عجب‌شیر با وسعت ۷۳۸ کیلومتر مربع (۱.۶ درصد مساحت استان) در ۱۰۰ کیلومتری تبریز واقع شده و از سمت شمال با شهرستان‌های اسکو و آذرشهر، از سمت شرق با شهرستان مراغه، از سمت غرب با دریاچه ارومیه و از سمت جنوب با شهرستان بناب هم‌مرز است.

اقلیم و آب و هوا

شهر عجب‌شیر در سینه جلگه حاصلخیز، روی رسوبات غنی رودخانه قلعه‌چایی، در دامنه جنوب ارتفاعات تورجان و جرئیدن از پیش‌کوه‌های توده سهند واقع شده است.
ظاهراً انگیزه پیدایش و علل وجودی آن داشتن موقعیت جغرافیایی ممتاز، اقلیم مساعد، خاکهای بارور، منابع آب، روستاهای آباد و دسترسی به دریاچه ارومیه بوده است.

این شهرستان در منطقه کوهستانی واقع شده و دارای تابستان‌های معتدل و زمستان‌های سرد و برفی می‌باشد.
ارتفاع این شهرستان از سطح آزاد دریا ۱۴۷.۸ متر بوده و دارای زمین‌های حاصلخیز و پرمحصول و مستعد کشاورزی می‌باشد و قسمتی از اراضی در نواحی دریاچه ارومیه در منطقه شوره‌زار و پست واقع شده است.

نقاط تاریخی و دیدنی

بندر رحمانلو (در حدود پنج کیلومترى غرب شهر عجب‌شیر)، مسجد جامع شیرلو (مربوط به دوران صفویه)، مسجد حنیفه گوراوان (معروف به مسجد محمد حنفیه (در روستای گوراوان)، قلعه ضحاک یا داش‌قلعه )در ۲۸ کیلومتری‌ شرق‌ عجب‌شیر و با قدمت دوره ساسانی)، امامزاده سیدابوالقاسم (در فاصله ۲ کیلومتری شمال عجب‌شیر مربوط به دوره ایلخانی(

 

عجب شیر و جاذبه‌های گردشگری آن

۱- تاریخچه شهرستان عجب شیر

شهرستان عجب شیر در جنوب غربی استان قرار گرفته وبا توجه به داده های باستان شناسی و با در نظرگرفتن این نکته که اکثر تمدن ها و فرهنگ ها در کنار رود خانه ها وآب بوجود آمده‌اند این شهرستان هم از این قاعده استثنا نیست و رود خانه قلعه چای هم در واقع شاهرگ حیاتی این شهرستان از هزاره های قبل از میلاد تا حال بوده است و وجود غارها و پناهگاه های صخره ای دال بر زندگی انسان غارزی در این منطقه می‌باشد که تعدادی از آنها شناسایی و به ثبت ملی رسیده است و بسیاری شناسایی شده وغیر ثبتی هستند.

علاوه بر آن وجود تپه ها و محوطه های باستانی که بر اساس داده های باستان شناسی قدمت آنها به دوره کالکولتیک (مس وسنگ) می رسد تپه های گل تپه،سیچان تپه،تیکان تپه،و… .

آنچه ما به صورت کتبی از تاریخچه شهرستان می توانیم به آن اشاره نماییم کتیبه اورارتویی جوان قلعه در ۸ کیلومتری مرکز شهرستان در شهر جدید جوان قلعه که فتح نامه ای مربوط به آرگیشتی اول از پادشاهان اورارتو می‌باشد که در آن کتیبه به سرزمین آرسیتا اشاره شده است (۷۵۳-۷۸۵)ق.م . این کتیبه هم از نظر تاریخی وهم از نظر اهمیت منطقه خبر می دهد و همچنین به گور دخمه قبرلی کوهل ینگجه می­توان اشاره کرد.

در دوره های بعدی، دوره ی تاریخی می توان به وجود پنج قلعه تاریخی با قدمت های اشکانی وساسانی تا دوره اسلامی اشاره نمود.
از دوره اسلامی می­توان به وجود مساجد چوبی زیبا مثل شیرلوی عجب شیر قاضی شیشوان و حنفیه گوروان (قدیمی ترین مسجد چوبی جنوب استان باقدمت ایلخانی) و دیزج شیشوان (غیرثبتی) و امامزاده قاسم با قدمت سلجوقی-ایلخانی در کنار قبرستانهای دوره صفوی شیراز، زاویه، قوزلجه ودیزج حسن بیگ اشاره نمود.

اینها همه و همه گوشه­ای مختصر از تاریخ این شهرستان می‌باشد.

عجب­شیر همزمان با شهرستان­های زنجان و کرج به بخش تبدیل شده است و تا سال ۱۳۷۹ یکی از بخش های شهرستان مراغه محسوب می‌شد. از آن سال به بعد به شهرستان ارتقا یافته است.

۱-۲. تاریخچه تشکیل اداره میراث فرهنگی در شهرستان : تا سال ۱۳۸۵ هیچ دفتر یا نمایندگی میراث فرهنگی در شهرستان عجب شیر وجود نداشت و مستقیماً زیر نظر اداره میراث شهرستان مراغه اداره می­‌شد.

در سال ۸۵ با تأسیس پایگاه حفاظت میراث فرهنگی در شهرستان اولین قدم در خصوص حفاظت و سیانت از میراث فرهنگی شهرستان و همچنین شناسایی آثار میراث فرهنگی برداشته شد.
تا آن زمان در کل ۱۷ اثر و بنا ثبتی در فهرست آثار ملی در این شهرستان ثبت شده بود. این آمار در سال ۸۹ به ۶۷ اثر ثبتی، در سال ۹۰ به ۸۶ اثر و در سال ۹۱ به ۹۹ اثر ثبتی رسیده است.

در سال ۹۳ تعداد آثار ثبتی مجموعاً ۱۰۶ اثر می­‌باشد که یک اثر معنوی (پولکه شیشوان) جزء این آثار است و این آمار در سالهای آتی با شناسایی آثار جدید افزایش خواهد یافت.

از سال ۸۶ مسئولین شهرستان در خصوص استقرار اداره میراث در شهرستان پیگیر بودند که نمایندگی میراث در شهرستان با همت و عنایت مسئولین در سال ۹۰ استقرار یافت واز آن زمان تا حال نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در شهرستان، به فعالیت خود ادامه می­دهد.

۲- پتانسیل های گردشگری شهرستان

از پتانسیل­های گردشگری شهرستان می توان به پتانسیل­های طبیعی شهرستان اشاره نمود؛ از قبیل طبیعت بکر منطقه نمونه گردشگری قلعه­چای به طول ۵۵ کیلومتر که در طول این مسیر که ترکیبی از کوه و رود و طبیعت سرسبز و چند آبشار دیدنی و صخره­های منحصر به فرد است، بسیاری از آثار تاریخی و فرهنگی واقع شده­اند.(به تصاویر طبیعت قلعه‌­چای رجوع شود).
پتانسیل‌­های تاریخی و فرهنگی شهرستان هم شامل موارد فراوانی از جمله قلعه ­ها، گوردخمه، یخچال، مساجد، امامزاده، پل­ها و حمام می­باشد.

سه قله در شهرستان عجب­شیر بعد از کوه سهند، بلندترین کو­ها در استان هستند که به ترتیب عبارتند از: کوه عریان در چهاربرود (۲۸۵۰متر)، کوه قوزوجاخ هرگلان (۲۷۰۰ متر) و سلمان کوه در قوزولجه (۲۶۵۰ متر).

۳- صنایع دستی شهرستان

از عمده صنایع دستی مردم شهرستان عجب­شیر فرش، گلیم، جاجیم، منبت کاری­ها و معرق­کاری­‌ها روی چوب، سوزن دوزی و . . . است.
از جمله محصولات حال حاضر شهرستان که به صورت سوغاتی به سایر شهرها و حتی سایر کشورها صادر می­شود، گردو، بادام، سیب زمینی، پیاز، انگور و نیز گلیم و عسل، و محصولات لبنی از جمله کره و پنیر محلی و غیره می­‌باشند.

۴- تعداد آثار ثبتی شهرستان

تعداد آثار ثبت شده شهرستان ۱۰۶ مورد تا حال (پاییز سال ۹۳) می‌­باشد.

در صورت ایمن­تر شدن جاده منتهی به هرگلان و افزایش امکانات گردشگری مربوطه با توجه به آثار دیدنی در این منطقه و مسیر آن، گردشگران بیشتری مایل و موفق به دیدن این منطقه هستند.

همچنین نصب بنرهای حاوی تصاویر به روز از جاذبه­‌های گردشگری شهرستان در محل­های مختلف در ورودی شهر به خصوص در زمان تعطیلات کمک فراوانی به گسترش گردشگری در شهرستان می­‌کند. علاوه بر این­ها با توجه به گسترش تبلیغات اینترنتی در فضای مجازی، لازم است در خصوص معرفی شهرستان در سایت­های مختلف به خصوص سایت سازمان به چند زبان اقدام عملی صورت گیرد.

پیشنهاد دیگر، در مورد تسهیل اخذ مجوز و فعالیت سرمایه‌گذاران در زمینه گردشگری، اماکن اقامتی، تفریحی و … است. در صورت سرمایه گذاری در زمینه آب های معدنی به عنوان مثال در چشمه شورسو در گنبد، پیشرفت فراوانی از لحاظ گردشگری و درآمدزایی در شهرستان و استان حاصل می‌شود.

اهم کارهای صورت گرفته در شهرستان عبارتند از: مرمت مسجد قاضی شیشوان، مرمت مسجد شیرلو که به اتمام رسیده، و مرمت مسجد حنفیه گوروان، مرمت حمام نوبهار، مرمت خانه اربابی جوانقلعه، مرمت خانه ارغندی شیشوان و کبوتر خانه جاده پادگان که ناتمام می‌باشد.

منبع نوشته: eachto.org

عجب شیر و جاذبه های گردشگری آن

آبشار هرگلان شهرستان عجب‌ شیر

روستای هرگلان در شهرستان عجب‌ شیر یکی از مکان‌های گردشگری این شهر است که طبیعتی بی‌نظیر دارد. آبشار هرگلان یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری این روستاست.
این آبشار در حدود ۵۰ متر ارتفاع دارد و برای رسیدن به آن باید نزدیک به ۲ ساعت از روستا پیاده‌روی کنید، البته مسیر پیاده‌روی بسیار راحت و همراه با تماشای منظره‌های بکر طبیعت است.

داش قلعه سی

داش قلعه سی یا قلعه ضحاک روی کوه منفرد در شهر عجب‌ شیر قرار دارد. بنابر گفته‌های مورخان این قلعه به‌عنوان دژ مورد استفاده قرار می‌گرفت و برجی دارد که برای دفاع از قلعه ساخته‌ شده بود.

مخزن‌‌های سنگ، آب‌انبار، تالار شورا، حمام و آسیاب از اجزای ساختمان قلعه بوده‌اند. قلعه به‌صورتی ساخته شده بود که مهاجمان امکان حمله به آن‌ را نداشتند. اکنون نیز برای رسیدن به قلعه ضحاک  باید از راهی سخت و ناهموار بگذرید.

قلعه چای

منطقه نمونه گردشگری قلعه‌ چای، در شهر عجب‌ شیر، یکی از مکان‌های گردشگری است. قلعه‌ چای دشتی وسیع است که آثار تاریخی و طبیعی بسیاری دارد. چهار قلعه باستانی به نام‌های قلعه ضحاک، قلعه حوری، قلعه جوان و کهن دژ در این منطقه قرار دارند.

سد قلعه‌ چای و دریاچه‌اش ترکیب زیبایی را در این منطقه به‌وجود آورده‌اند. اطراف دریاچه سد درختان زیادی وجود دارد که می‌توانید ساعت‌ها زیر سایه آن‌ها استراحت کنید و از طبیعت اطرافتان لذت ببرید.

منبع نوشته: otaghak.com

مسجد جامع شیرلو عجب‌ شیر

مساجد چوبی و تاریخی دوره صفوی که خاستگاه معماری ابنیه های چوبی در آذربایجان بوده، به یقین کاخ های چهل ستون، هشت بهشت و عالی قاپو در اصفهان و برخی از ابنیه ها در ایران برگرفته از معماری چوبی آن است.

این مساجد هم اکنون علاوه بر استفاده به عنوان اماکن مذهبی و مقدس، زمینه خوبی برای جذب گردشگران علاقه مند به آثار تاریخی و فرهنگی است.

مساجد جامع شیرلو و روستاهای گوراوان و شیشوان از جمله مساجد چوبی شهرستان عجبشیر هستند که سقف چوبی آنها به کنده کاری و رنگ آمیزی های طبیعی و گیاهی زیبایی مزین شده است.

این اثر در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۴۸ با شماره ثبت ۸۷۸ به‌عنوان یکی ازآثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد حنفیه گوراوان

مسجد محمد حنفیه که در روستای گوراوان عجب شیر واقع شده، یکی از معدود مساجد تغییر نیافته دوره ایلخانی بوده و از قدیمی‌ ترین مساجد تاریخی منطقه است.

در اواخر دوره قاجار، تغییراتی در این مسجد صورت گرفته است. این مکان در تاریخ ۱۱ مهر ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۱۵۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد قاضی شیشوان

مساجد چوبی و تاریخی دوره صفوی که خاستگاه معماری ابنیه های چوبی در آذربایجان بوده و به یقین کاخ های چهل ستون، هشت بهشت و عالی قاپو در اصفهان و برخی از ابنیه ها در ایران برگرفته از معماری چوبی آن است.

این مساجد هم اکنون علاوه بر استفاده به عنوان اماکن مذهبی و مقدس دارای زمینه خوبی برای جذب گردشگران علاقه مند به آثار تاریخی و فرهنگی است.

مساجد جامع شیرلو و روستاهای گوراوان و شیشوان از جمله مساجد چوبی این شهرستان بوده که سقف چوبی آن به کنده کاری و رنگ آمیزی های طبیعی و گیاهی زیبایی مزین شده است.

بندر رحمانلو

شهرستان زیبای عجب شیر از مناطق بکر و گردشگری استان آذربایجان شرقی است که روستاهای زیبای آن سالهاست مقصد گردشگری خیل عظیم مردم کشور است. بندر و روستای رحمانلو نیز در ساحل دریاچه ارومیه در این شهرستان، از بنادر مهم دریاچه ارومیه در استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود.

علاوه بر بنادر فوق، بندرهای دانالو، قبادلو، زینت لو نیز در ساحل شرقی دریاچه ارومیه و در حدود ۲۵ کیلومتری عجب شیر واقع شده اند که از نظر اهمیت در مرتبه بعد از بندر رحمانلو قرار دارند. در تابستان بسیاری از مردم به این بنادر روی می‌آورند.

منبع نوشته: tripyar.com