قلعه سنجده در روستای سنجده (سینجه) که یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است و در دهستان کاغذکنان مرکزی در بخش کاغذکنان شهرستان میانه واقع شده است.
برجهای قلعه سنجده به تعداد ۸ عدد در بالای یک رشته کوه بلند و صعب العبور بین روستای سنجده و روستای گوو قرار دارد. با توجه به این که تاکنون در هیچ کتاب تاریخی اشاره ای به این برجها نشده است قدمت و هدف از ساخت این برجها نامعلوم است ولی با توجه به این که روستای گوو- مندجین و سنجده از روستاهای تاریخی کاغذکنان می‌باشند و وجود معدن در روستای سنجده و عنصر طلا در کوههای اطراف به احتمال زیاد بعنوان برج های دیده بانی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند.
این برجها در منطقه کاغذکنان بین روستای سنجده و روستای گوو در ۱۲۰ کیلومتری شرق میانه در حاشیه رودخانه قزل اوزن بر روی خط الراسی بین روستای گو و روستای سنجده ساخته شده است.
این برجها خط تقسیم مرزی بین روستای گو و روستای سنجده می‌باشد. برجها از شمال با شهر هشتجین، از غرب با روستای سنجده و از شرق با روستای گو همسایه است. تعداد این برجها به ۸ برج می‌رسد.
اطلاع دقیقی از تاریخ ساخت و موارد استفاده آنها در دست نیست و در هیچ کتاب و سفرنامه‌هایی هم قید نشده است.
گمان می‌رود که از تاریخ ساخت این برجها ۳۰۰ سال گذشته باشد. بنا به نظر ریش سفیدان و شواهد موجود گذشته احتمال می‌رود کاربرد اصلی این برجها امنیتی باشد. بنا به نظر ریش سفیدان این برجها توسط اهالی قدیم سنجده ساخته شده و تنها سنجده را در برابر تعرضات نگهبانی می‌داده است.
ولی گمان می‌رود این برجها تنها برای حفاظت از سنجده ساخته نشده باشد بلکه این برجها برای حفاظت از منطقه کاغذکنان در برابر هجوم غارتگران و متجاوزان داخلی به دستور خانهای قدیم کاغذکنان ساخته شده باشد.
نمونه دیگر این بنا درست در آنطرف رودخانه قرار دارد که نشان از ناامن بودن منطقه داشته است این بنا به «قیز قالاسی» معروف است، که اهالی منطقه در زمان هجوم غارتگران دختران و زنان را در داخل این بنا قایم میکردهاند. این بنای تاریخی و با ارزش از شاهکارهای طراحی در منطقه می‌باشد. به‌طوری که از استتار و محل مناسب ساخت بسیار قدرتمندی بهرمند است. (ناگفته نماند این بنای با ارزش به دلیل عوامل طبیعی و تخریب توسط سودجویان از بین رفته است).
نمونه دیگر این برجها با آلایش و طراحی ضعیف تر در ۵ کیلومتری این برجها در روستای گو و در حاشیه رودخانه قزل اوزن بر روی بلندی‌ها به دستور خانهای قدیم کاغذکنان من جمله (ارسلان خان – از خانهای روستای شیخلر) برای حفاظت از منطقه کاغذکنان در برابر غارتگر کرد به نام ممیش خان ساخته شده است که در این سنگرها افرادی مسلح به سلاح برنو کمین میکردهاند. (البته این ساخته‌ها به شکل سنگر امروزی بوده و شباهتی از نظر طراحی با برجها سنجده ندارد. تاریخ ساخت این سنگر ها حدودا به ۹۰ سال قبل برمی‌گردد.)
وجود این برجها و سنگرها نشان از ناامنی دیرباز منطقه داشته است. برجها در گذشته مرتفع‌تر از شکل امروزیشان بوده‌اند که بنا به دلایل طبیعی منجمله فرسایش از بین رفته‌اند. (متاسفانه ناگفته نماند عده‌ای سودجو به دنبال عتیقه‌جات نیز طی چند سال گذشته در از بین رفتن این برجهای باشکوه نقش مهمی داشته‌اند.)
مطمعنا متاسفانه سازمان میراث فرهنگی منطقه نیز از وجود چنین برجهایی مطلع نیست. چه رسد که این برجها ثبت هم بشوند!
نوشته: سعید ذبیحی – روستای گو – کانال تلگرامی کاغذکنان
قلعه سنجده
برای مشاهده تصاویر با سایز بزرگتر بر روی تصویر کلیک کنید
