کوه های رنگی آلاداغلار میانه در موقعیت جغرافیایی E4735 N3707 در استان آذربایجان شرقی واقع است.
قسمتی از این کوه‌ها در امتداد اتوبان تبریز به زنجان و در کنار روستای دادلو و روستای حلاج سفلی شهرستان میانه واقع شده است که متعلق به سازندهای Upper red یا قرمز بالایی زمین هستند که در اکثر نقاط ایران مرکزی ( تقسیم بندی زمین شناسی) بر روی توف های ائوشن قرار می‌گیرند و رنگ قرمز آنها حاکی از شرایط اکسیدان و وفور اکسیژن به منظور ترکیب با اکسیژن است.
وجود رنگ‌هایی همچون قرمز، زرد، سفید و نارنجی در بافت این ارتفاعات مناظر بدیعی ایجاد کرده است. در نزدیکی این کوه های رنگی چندین روستا قرار دارد که در بین کوههای رنگی قرار گرفته اند.
خاک به کار رفته در کاهگلی که برای ساختن خانه در این روستاها استفاده می شود قرمز رنگ است. این کوه‌ها به سبب رنگی بودن شان به ویژه رنگ مسی و زرد در شرایط نور مناسب و هوای گرم سوژه مناسبی برای عکاسی طبیعت به شمار می رود.
سازند قرمز بالایى، بیشتر از نوع ماسه سنگ، مارن، کنگلومرا و تبخیرىهاست که در شرایط مولاسى تشکیل شده و فرونشینى تدریجى بستر، ضخامت آن را به شدت افزایش داده است.
با وجود شرایط یکسان رسوبى، سنگشناسى این سازند تغییرات زیادى دارد، به گونهاى که همارزى دقیق رخنمونها دشوار است و هیچ برشى نمىتواند الگوى این سازند باشد.
یکى از ویژگىهاى سازند قرمز بالایى سیماى ظاهرى آن است که به جز حاشیه ارتفاعات، به طور عموم نواحى کمارتفاع دشت گونه را زیر پوشش دارد. گسترههاى وسیعى از فرونشستهاى زمینساختى جوان مانندکویر بزرگ، فرونشست میانه – زنجان، گودى قم – ساوه، گودال بلورد – بافت – سیرجان با نهشتههاى این سازند پُر شده‌اند. در این گونه نواحى، بسیارى از تپه ماهورهاى سُرخرنگى که با رسوبات تبخیرى آغشتهاند، جزو سازند قرمز بالایى هستند.
سازند قرمز بالایى در شرایط رسوبى یکسان انباشته نشده است. موج نقشهاى جریانى موجود در ماسه سنگها، تهنشست آنها را در آب تأیید مىکند. از سوى دیگر، تنه درختان فسیل شده، اثر قطرههاى باران، ترکهاى گلى فسیل شده، نشانگر وجود حوضههاى رسوبى خشکى در زمان تهنشست سازند سُرخ بالایى است.
در یک نگاه کلى، خروج گسترده زمین در میوسن میانى موجب افزایش آهنگ فرسایش و آزاد شدن حجم زیادى از فرآوردههاى تخریبى شده که به شکل رسوبات آبرفتى در مخروطافکنهها و یا رسوبات تبخیرى – تخریبى ریزدانه در حوضههاى کولابى نهشته شده‌اند.
بدینسان، سازند قرمز بالایى دو رخساره متفاوت دارد. یکى رخساره تخریبى که در حاشیه حوضه قرار داشته و دیگرى رخساره کولابى که در داخل حوضه و دور از منشأ بوده است. رخسارههاى کولابى این سازند در کویر بزرگ گسترش وسیعى دارد.
حوضههاى کوچکتر کولابى نیز در جنوب میانه و اطراف کبودرآهنگ (شمال همدان) وجود داشتهاند.
برخلاف اثرات سوء زیستمحیطى، داشتن نهشتههاى اقتصادى یکى از ویژگىهاى بارز سازند قرمز بالایى است. نهشتههاى گچ و نمک این سازند در بسیارى نقاط کاربرد صنعتى و خوراکى دارند. در منطقه میانه، ردیفهاى این سازند حجمهاى زیاد ژیپس و نمک پتاسدار دارد که در حدود ۵۰ متر ضخامت دارد.
افزون بر کلریدسدیم و کلریدپتاسیم (سیلویت) سُرخرنگ، کارنالیت و سولفات جدیدى از کلسیم، منیزیم و پتاسیم به نام «مامانیت» (اقتباس شده از نام روستاى مامان میانه) گزارش شده است (لادام، ۱۹۴۲) این سولفات در حقیقت یک گرهک چند نمکى است که در قاعده نمک دیده مىشود.
درگنبدهاى نمکى ایلجاق، میزان پتاس اکتشاف شده حدود دو میلیون تن برآورد شده است.
منبع نوشته: irandeserts.com
کوه های رنگی آلاداغلار میانه
